Gümüşhane, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer alan, Türkiye’nin bir ilidir. Doğuda Bayburt, batıda Giresun, kuzeyde Trabzon ve güneyde Erzincan ile komşudur.
Deniz seviyesinden 1150 m yükseklikte, Harşit Çayı’nın oluşturduğu dar bir vadide kurulan Gümüşhane, işletilmesi oldukça eski dönemlere kadar giden gümüş yataklarının varlığı ve tarihi İpekyolu’nun üzerinde bulunması sebebiyle tarih boyunca önemli bir merkez olma özelliği taşımıştır.
Samsun’dan Artvin’e hatta Rusya’ya kadar uzanan bölgede yaşayan kabileler, binlerce yıldır maden işleme sanatıyla ünlenmişlerdir. Günümüzden yaklaşık 3300 yıl öncesini anlatan Altın Post Efsanesi de bu madencilik sanatının hatlarıyla örülmüştür. Karadeniz’in doğu kıyılarının egemen kültürü olan Kolkhis’e, altından bir koç postunu ele geçirmek için gelen Yunan kahramanlar ordusunun serüvenini anlatan efsane, Antik Yunanistan halkının yöre madenciliğine olan merakının bir yansımasıdır.
Altın Post Efsanesi’nden yaklaşık bir nesil sonrasını, yani günümüzden yaklaşık 3250 yıl öncesini anlatan “İlyada” destanı, Truva Savaşı’na katılan Amazonlar ve Halizonlar adlı Karadeniz kabilelerinden bahseder. Homeros İlyada’da Halizonları “Güneşin, maden ocaklarında olgunlaşan gümüşü özleştirdiği uzak diyar Alybe’den geliyorlar.” şeklinde tanımladığı kabile toprakları, o yıllarda da Khalybia adıyla anılan bölge madenciliğinin ne derece ünlü olduğunu bize göstermektedir. Çeliği Yunanlara öğreten kabile olarak tanınan Khalybler, Yunanca “çelik” anlamına gelen “Khalyb” sözcüğüyle Yunanca’ya, oradan da “Khalips” formunda Latince’ye girmişlerdir.
Doğu Karadeniz madenciliğinin en eski destanlara konu olmasından Roma ve Bizans İmparatorluğu’na, Trabzon İmparatorluğu’ndan Osmanlı İmparatorluğu’na uzanan işletim geçmişiyle yöre madenleri, dünyaya hükmetmiş nice imparatorlukların hazinelerini doldurmuştur. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nda değerli maden sıkıntısını çözen başlıca kaynak yöre madenleri olmuştur. Ayrıca bu madenler yalnızca gümüş ve demiri ile değil, buradan çıkarılan kurşunla dökülen top ve tüfek mermileriyle de Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu seferlerinde Yeniçeri ordusunun cephaneliği görevini üstlenmiştir.
1836 yılında bölgeye gelen İngiliz Jeolog William John Hamilton; “(…)Gümüşhane, Türkiye’nin her yöresindeki madenciler için, bir okul sanki. Sürekli belirttiğim gibi, Küçük Asya’nın çok uzak bölgelerinde, madencilik konusunda bir araştırma yapıldığında şunu görüyoruz, ya madenciler Gümüşhane’den gelmişlerdir, ya Gümüşhane sayesinde madenci olmuşlardır, ya da Gümüşhane ile aralarında bir ilişki vardır.(…)” sözleriyle Gümüşhane madenciliğinin değerini bizlere aktarmıştır. Gümüşhane’deki maden işletmecisi aileleri de olağanüstü zengin eden bu madenlerden çıkan gümüşlerden yapılan yekpare gümüş piskopos tacı Haldia metropolitlerini süsleyerek bölgenin zenginliğini gösteren sembollerden olmuştur.
19. yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise Gümüşhane madenleri artık tükenmiş ve üretimi, çıkarma maliyetini dahi zar zor karşıladığından maden ocakları kapanmıştır. Ocakların kapanmasıyla, geçim kaynakları da tükenen Gümüşhaneliler buradan Anadolu’nun dört bir tarafına ve Rusya’ya göç etmeye başlamışlardır. Bu olay da Gümüşhane ekonomisini derinden sarsmıştır. Ayrıca sağladığı zenginlik ve Osmanlı İmparatorluğu’nun bekası için durmadan çalışan madenlerin yakıt ihtiyacı da Gümüşhane ormanlarından karşılandığından, bir zamanlar diğer Doğu Karadeniz illeri gibi yemyeşil ve ormanlık olan Gümüşhane pervasız ağaç kesimleri sonucu bugün bitki örtüsü bakımından çıplak kalmıştır. Çünkü çıkarılan madenlerin izabe işlemi sırasında 1 kg kurşun için 36 kg , 1 kg gümüş için 200 kg odun kömürü kullanılıyordu. 1 kg odun kömürü ise, kullanılan ağacın cinsine göre 3–4 kg odundan elde edilmektedir. Bu faaliyetler bitki örtüsüne öyle zarar vermiştir ki, 1461’de Trabzon üzerine yürüyen Osmanlı ordusu orman nedeniyle bölgede ilerlemekte güçlük çekerken, 1701 yılında bölgeye gelen Joseph Pitton de Toumefort, yakmak için birkaç dal parçası bile bulamamaktan yakınmıştır…
Gümüşhane İli Nüfusu: 172,034’dür. Bu nüfusun %85,7’si şehirlerde yaşamaktadır (2016). İlin yüzölçümü 6.668 m2’dir. İlde km2’ye 26 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 31’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 13,59 olmuştur. (2016’da en fazla oranda artış) İl merkezinin denizden yüksekliği: 1174 m.’dir.
2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 6 İlçe, 14 belediye, bu belediyelerde 70 mahalle ve ayrıca 321 köyü vardır.
| Gümüşhane il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir – Kır |
| 1965 | 262.731 | 52 |
%12 31.957
230.774 %88
|
|
| 1970 | 282.238 | 52 | %7 |
%16 45.070
237.168 %84
|
| 1975 | 293.673 | 55 | %4 |
%16 46.519
247.154 %84
|
| 1980 | 275.191 | 59 | -%6 |
%19 51.404
223.787 %81
|
| 1985 | 283.753 | 59 | %3 |
%24 68.793
214.960 %76
|
| 1990 | 169.375 | 71 | -%40 |
%35 58.996
110.379 %65
|
| 2000 | 186.953 | 74 | %10 |
%41 77.570
109.383 %59
|
| 2007 | 130.825 | 77 | -%30 |
%46 60.781
70.044 %54
|
| 2008 | 131.367 | 77 | %0 |
%44 57.921
73.446 %56
|
| 2009 | 130.976 | 77 | -%0 |
%45 58.535
72.441 %55
|
| 2010 | 129.618 | 77 | -%1 |
%47 61.162
68.456 %53
|
| 2011 | 132.374 | 77 | %2 |
%48 64.082
68.292 %52
|
| 2012 | 135.216 | 77 | %2 |
%50 67.514
67.702 %50
|
| 2013 | 141.412 | 77 | %5 |
%50 70.667
70.745 %50
|
| 2014 | 146.353 | 77 | %3 |
%60 87.978
58.375 %40
|
| 2015 | 151.449 | 77 | %3 |
%66 99.508
51.941 %34
|
Gümüşhane ili nüfusu: 170.173’dür. Bu nüfusun % 86,9′ u şehirlerde yaşamaktadır (2017 sonu). İlin yüzölçümü 6.668 km2’dir. İlde km2’ye 26 kişi düşmektedir. (Bu sayı Kelkt’te 34’dür.) İlde yıllık nüfus % 1,08 azalmıştır.
2018 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 6 İlçe, 14 belediye, bu belediyelerde 70 mahalle ve ayrıca 321 köy vardır.
Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Kelkit (% 5,01)- Şiran (-% 10,92).
| İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı | ||||||||||
| İlçe | Nüfus 2017 | Nüfus Artışı % | Belediye S. | Mah.Say. | Şehir nüfus | Köy Say. | Köy Nüfus | Şehirli % | Alanı km² | Yoğunluk |
| Gümüşhane Merkez | 57.814 | -0,32 | 2 | 19 | 50.801 | 93 | 7.013 | 87,9 | 1.889 | 31 |
| Kelkit | 53.692 | 5,01 | 6 | 18 | 52.372 | 77 | 1.320 | 97,5 | 1.571 | 34 |
| Köse | 8.083 | 3,77 | 1 | 5 | 7.326 | 14 | 757 | 90,6 | 353 | 23 |
| Kürtün | 14.036 | -6,89 | 2 | 9 | 9.508 | 34 | 4.528 | 67,7 | 917 | 15 |
| Şiran | 24.154 | -10,92 | 2 | 11 | 19.644 | 66 | 4.510 | 81,3 | 965 | 25 |
| Torul | 12.394 | -4,09 | 1 | 8 | 8.284 | 37 | 4.110 | 66,8 | 973 | 13 |
| GÜMÜŞHANE | 170.173 | -1,08 | 14 | 70 | 147.935 | 321 | 22.238 | 86,9 | 6.668 | 26 |
Toplam: Uygun Kamp Bulunamadı . hepsini göster
Aradığınızı bulamadınız mı? Gelişmiş arama yapın!
Gümüşhane, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer alan, Türkiye’nin bir ilidir. Doğuda Bayburt, batıda Giresun, kuzeyde Trabzon ve güneyde Erzincan ile komşudur.
Deniz seviyesinden 1150 m yükseklikte, Harşit Çayı’nın oluşturduğu dar bir vadide kurulan Gümüşhane, işletilmesi oldukça eski dönemlere kadar giden gümüş yataklarının varlığı ve tarihi İpekyolu’nun üzerinde bulunması sebebiyle tarih boyunca önemli bir merkez olma özelliği taşımıştır.
Samsun’dan Artvin’e hatta Rusya’ya kadar uzanan bölgede yaşayan kabileler, binlerce yıldır maden işleme sanatıyla ünlenmişlerdir. Günümüzden yaklaşık 3300 yıl öncesini anlatan Altın Post Efsanesi de bu madencilik sanatının hatlarıyla örülmüştür. Karadeniz’in doğu kıyılarının egemen kültürü olan Kolkhis’e, altından bir koç postunu ele geçirmek için gelen Yunan kahramanlar ordusunun serüvenini anlatan efsane, Antik Yunanistan halkının yöre madenciliğine olan merakının bir yansımasıdır.
Altın Post Efsanesi’nden yaklaşık bir nesil sonrasını, yani günümüzden yaklaşık 3250 yıl öncesini anlatan “İlyada” destanı, Truva Savaşı’na katılan Amazonlar ve Halizonlar adlı Karadeniz kabilelerinden bahseder. Homeros İlyada’da Halizonları “Güneşin, maden ocaklarında olgunlaşan gümüşü özleştirdiği uzak diyar Alybe’den geliyorlar.” şeklinde tanımladığı kabile toprakları, o yıllarda da Khalybia adıyla anılan bölge madenciliğinin ne derece ünlü olduğunu bize göstermektedir. Çeliği Yunanlara öğreten kabile olarak tanınan Khalybler, Yunanca “çelik” anlamına gelen “Khalyb” sözcüğüyle Yunanca’ya, oradan da “Khalips” formunda Latince’ye girmişlerdir.
Doğu Karadeniz madenciliğinin en eski destanlara konu olmasından Roma ve Bizans İmparatorluğu’na, Trabzon İmparatorluğu’ndan Osmanlı İmparatorluğu’na uzanan işletim geçmişiyle yöre madenleri, dünyaya hükmetmiş nice imparatorlukların hazinelerini doldurmuştur. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nda değerli maden sıkıntısını çözen başlıca kaynak yöre madenleri olmuştur. Ayrıca bu madenler yalnızca gümüş ve demiri ile değil, buradan çıkarılan kurşunla dökülen top ve tüfek mermileriyle de Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu seferlerinde Yeniçeri ordusunun cephaneliği görevini üstlenmiştir.
1836 yılında bölgeye gelen İngiliz Jeolog William John Hamilton; “(…)Gümüşhane, Türkiye’nin her yöresindeki madenciler için, bir okul sanki. Sürekli belirttiğim gibi, Küçük Asya’nın çok uzak bölgelerinde, madencilik konusunda bir araştırma yapıldığında şunu görüyoruz, ya madenciler Gümüşhane’den gelmişlerdir, ya Gümüşhane sayesinde madenci olmuşlardır, ya da Gümüşhane ile aralarında bir ilişki vardır.(…)” sözleriyle Gümüşhane madenciliğinin değerini bizlere aktarmıştır. Gümüşhane’deki maden işletmecisi aileleri de olağanüstü zengin eden bu madenlerden çıkan gümüşlerden yapılan yekpare gümüş piskopos tacı Haldia metropolitlerini süsleyerek bölgenin zenginliğini gösteren sembollerden olmuştur.
19. yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise Gümüşhane madenleri artık tükenmiş ve üretimi, çıkarma maliyetini dahi zar zor karşıladığından maden ocakları kapanmıştır. Ocakların kapanmasıyla, geçim kaynakları da tükenen Gümüşhaneliler buradan Anadolu’nun dört bir tarafına ve Rusya’ya göç etmeye başlamışlardır. Bu olay da Gümüşhane ekonomisini derinden sarsmıştır. Ayrıca sağladığı zenginlik ve Osmanlı İmparatorluğu’nun bekası için durmadan çalışan madenlerin yakıt ihtiyacı da Gümüşhane ormanlarından karşılandığından, bir zamanlar diğer Doğu Karadeniz illeri gibi yemyeşil ve ormanlık olan Gümüşhane pervasız ağaç kesimleri sonucu bugün bitki örtüsü bakımından çıplak kalmıştır. Çünkü çıkarılan madenlerin izabe işlemi sırasında 1 kg kurşun için 36 kg , 1 kg gümüş için 200 kg odun kömürü kullanılıyordu. 1 kg odun kömürü ise, kullanılan ağacın cinsine göre 3–4 kg odundan elde edilmektedir. Bu faaliyetler bitki örtüsüne öyle zarar vermiştir ki, 1461’de Trabzon üzerine yürüyen Osmanlı ordusu orman nedeniyle bölgede ilerlemekte güçlük çekerken, 1701 yılında bölgeye gelen Joseph Pitton de Toumefort, yakmak için birkaç dal parçası bile bulamamaktan yakınmıştır…
Gümüşhane İli Nüfusu: 172,034’dür. Bu nüfusun %85,7’si şehirlerde yaşamaktadır (2016). İlin yüzölçümü 6.668 m2’dir. İlde km2’ye 26 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 31’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 13,59 olmuştur. (2016’da en fazla oranda artış) İl merkezinin denizden yüksekliği: 1174 m.’dir.
2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 6 İlçe, 14 belediye, bu belediyelerde 70 mahalle ve ayrıca 321 köyü vardır.
| Gümüşhane il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir – Kır |
| 1965 | 262.731 | 52 |
%12 31.957
230.774 %88
|
|
| 1970 | 282.238 | 52 | %7 |
%16 45.070
237.168 %84
|
| 1975 | 293.673 | 55 | %4 |
%16 46.519
247.154 %84
|
| 1980 | 275.191 | 59 | -%6 |
%19 51.404
223.787 %81
|
| 1985 | 283.753 | 59 | %3 |
%24 68.793
214.960 %76
|
| 1990 | 169.375 | 71 | -%40 |
%35 58.996
110.379 %65
|
| 2000 | 186.953 | 74 | %10 |
%41 77.570
109.383 %59
|
| 2007 | 130.825 | 77 | -%30 |
%46 60.781
70.044 %54
|
| 2008 | 131.367 | 77 | %0 |
%44 57.921
73.446 %56
|
| 2009 | 130.976 | 77 | -%0 |
%45 58.535
72.441 %55
|
| 2010 | 129.618 | 77 | -%1 |
%47 61.162
68.456 %53
|
| 2011 | 132.374 | 77 | %2 |
%48 64.082
68.292 %52
|
| 2012 | 135.216 | 77 | %2 |
%50 67.514
67.702 %50
|
| 2013 | 141.412 | 77 | %5 |
%50 70.667
70.745 %50
|
| 2014 | 146.353 | 77 | %3 |
%60 87.978
58.375 %40
|
| 2015 | 151.449 | 77 | %3 |
%66 99.508
51.941 %34
|
Gümüşhane ili nüfusu: 170.173’dür. Bu nüfusun % 86,9′ u şehirlerde yaşamaktadır (2017 sonu). İlin yüzölçümü 6.668 km2’dir. İlde km2’ye 26 kişi düşmektedir. (Bu sayı Kelkt’te 34’dür.) İlde yıllık nüfus % 1,08 azalmıştır.
2018 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 6 İlçe, 14 belediye, bu belediyelerde 70 mahalle ve ayrıca 321 köy vardır.
Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Kelkit (% 5,01)- Şiran (-% 10,92).
| İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı | ||||||||||
| İlçe | Nüfus 2017 | Nüfus Artışı % | Belediye S. | Mah.Say. | Şehir nüfus | Köy Say. | Köy Nüfus | Şehirli % | Alanı km² | Yoğunluk |
| Gümüşhane Merkez | 57.814 | -0,32 | 2 | 19 | 50.801 | 93 | 7.013 | 87,9 | 1.889 | 31 |
| Kelkit | 53.692 | 5,01 | 6 | 18 | 52.372 | 77 | 1.320 | 97,5 | 1.571 | 34 |
| Köse | 8.083 | 3,77 | 1 | 5 | 7.326 | 14 | 757 | 90,6 | 353 | 23 |
| Kürtün | 14.036 | -6,89 | 2 | 9 | 9.508 | 34 | 4.528 | 67,7 | 917 | 15 |
| Şiran | 24.154 | -10,92 | 2 | 11 | 19.644 | 66 | 4.510 | 81,3 | 965 | 25 |
| Torul | 12.394 | -4,09 | 1 | 8 | 8.284 | 37 | 4.110 | 66,8 | 973 | 13 |
| GÜMÜŞHANE | 170.173 | -1,08 | 14 | 70 | 147.935 | 321 | 22.238 | 86,9 | 6.668 | 26 |
