Ankara, Türkiye’nin başkenti ve en kalabalık ikinci ili. Nüfusu 2016 itibarıyla 5.346.518 kişidir. Bu nüfus, 25 ilçede,1433 mahallede bulunmaktadır. İl genelinde nüfus yoğunluğu 209’dur. Coğrafi olarak Türkiye’nin merkezine yakın bir konumda bulunur ve Batı Karadeniz Bölgesi’nde kalan kuzey kesimleri hariç, büyük bölümü İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Yüzölçümü olarak ülkenin üçüncü büyük ilidir. Etrafı Bolu, Çankırı, Kırıkkale, Kırşehir, Aksaray, Konya ve Eskişehir illeri ile çevrilidir.
Ankara’nın başkent ilan edilmesinin ardından (13 Ekim 1923) şehir hızla gelişmiş ve günümüzde Türkiye’nin ikinci en kalabalık ili olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan ilin topraklarının yarısı hâlâ tarım amaçlı kullanılmaktadır. Ekonomik etkinlik büyük oranda ticaret ve sanayiye dayalıdır. Tarım ve hayvancılığın ağırlığı ise giderek azalmaktadır. Ankara ve civarındaki gerek kamu sektörü gerek özel sektör yatırımları, başka illerden büyük bir nüfus göçünü teşvik etmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze, nüfusu ülke nüfusunun iki katı hızda artmıştır. Nüfusun yaklaşık dörtte üçü hizmet sektörü olarak tanımlanabilecek memuriyet, ulaşım, haberleşme ve ticaret benzeri işlerde, dörtte biri sanayide, %2’si ise tarım alanında çalışır. Sanayi, özellikle tekstil, gıda ve inşaat sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Günümüzde ise en çok savunma, metal ve motor sektörlerinde yatırım yapılmaktadır. Türkiye’nin en çok sayıda üniversiteye sahip ili olan Ankara’da ayrıca, üniversite diplomalı kişi oranı ülke ortalamasının iki katıdır. Bu eğitimli nüfus, teknoloji ağırlıklı yatırımların gereksinim duyduğu iş gücünü oluşturur. Ankara’dan otoyollar, demir yolu ve hava yoluyla Türkiye’nin diğer şehirlerine ulaşılır.
Bilinen tarihi en az 10 bin yıl öncesine, Eski Taş Çağı’na ulaşan Ankara, tarih öncesinden günümüze dek pek çok medeniyeti barındırmıştır. Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Persler, Galatlar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Osmanlılar ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti, il topraklarını kontrolleri altında tutmuştur. Tektosagların ve Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olan Ankara şehri ve Frigyalıların başkenti Gordion, il sınırları içinde yer alır. Yıldırım Bayezid’in Timurlenk’e yenik düştüğü Ankara Muharebesi Çubuk yakınlarında ve Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olan Sakarya Muharebesi Polatlı yakınlarında yapılmıştır.
İlin Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer alan kuzey kesimleri haricindeki büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve kara iklimine sahiptir. Şehirler dışındaki il topraklarının büyük kısmı tahıl tarlalarıyla kaplı platolardan oluşur. İlin çeşitli yerlerindeki doğal güzellikler korumaya alınmış, dinlenme ve eğlence amaçlı kullanıma sunulmuştur. İlin adını taşıyan tavşanı, keçisi ve kedisi dünya çapında bilinir, armudu, çiğdemi, yerel yemeklerden Ankara tavası ve Kızılcahamam ve Beypazarı’nın maden suyu ise ülke çapında tanınır.
Frigya dili ve Yunancada Ἄγκυρα (telâffuz: Anküra), gemi çapası demektir. Bazı efsanelere göre Ankara, Frig Kralı Midas’ın bir gemi çapası bulduğu yerdir.Büyük İskender’in Doğu Seferi sırasında Anküra’ya MÖ 333’te geldiği kayıtlara geçmiştir. 2. yüzyıla ait ve Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen bazı paralarda gemi çapası figürü bulunmaktadır.
Frigler, Galatlar ve Romalılar tarafından Ἄγκυρα olarak bilinen şehrin adı, Latin harfleri ile Batılı kaynaklara Ankyra ve Ancyra olarak geçti. Kentin adı, Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra Ankara, Engürü ve Engüriye olarak değişime uğradı. Batı dillerine de Angora olarak geçti. 16. yüzyıla ait çeşitli resmî Osmanlı evraklarında Ankara (انقره) adı geçmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti devleti, 28 Mart 1930’da yabancı ülkelerden Türk şehirleri için Türkçe adların kullanılmasını resmen talep etti. Bu tarihten sonra posta idaresi Angora olarak adreslenmiş mektupları Ankara’ya ulaştırmadı.Böylece zamanla Ankara adı evrenselleşti.
Ankara ilinde keşfedilmiş en eski tarih öncesi kalıntılar Eski Taş Çağına kadar uzanmaktadır. Bu döneme ait çeşitli eserlere Gâvurkale, Ergazi, Lodumlu ve Maltepe’de rastlanmıştır.Bunlar dışında Ankara’nın Polatlı ilçesinde, MÖ 3000 yıllarına ait insan yerleşmelerine rastlanmıştı.
Ankara ili, Ankara şehrinin başkent olmasından sonra hızla kalabalıklaşmıştır. Özel ve kamu sektörü yatırımları başkent ve yöresine yoğunlaşmış, bunun sonucu ortaya çıkan çalışma olanakları büyük bir nüfus akımına yol açmıştır. Ekonomi, sağlık ve eğitim altyapısının gelişmişliği, suç oranının düşük olması, kişi başına kamu yatırımının ve kişi başına mevduatın yüksek olması gibi nedenlerin göçü teşvik ediyor olması muhtemeldir. Cumhuriyet tarihi boyunca ilin nüfusu ülke nüfusunun iki katı hızda artmıştır. Ankara’nın nüfusu hiçbir zaman tam olarak hesaplanamaz. Memur ve öğrenciler ağırlıkta olduğu için net nüfus bulunamaz. Tuik verilerine göre nüfusu 5 milyondan fazla iken gayriresmi nüfusu 8 milyondur. 1927 sayımında nüfusu 404 bin olan il Türkiye nüfusunun %3,2’sine sahipken bugün 8 milyon nüfus ile bu oran %6,3’tür. 2007-2008 yılları arasında ise nüfus artış hızı (%1,83), ülke nüfus artış hızının (% 1,32) birbuçuk katı olmuştur. Bu büyümenin başını çeken Ankara kenti aldığı göçe rağmen, 2008’de Ankara’da işsizlik oranı (%11,8) Türkiye genel işsizlik oranına (%11,0) yakındır. İstihdam edilenlerin %72’si hizmetler, %26’sı sanayi, %2’si tarımda çalışır (bu oranlar Türkiye için sırasıyla %49, %27 ve %24’tür).
Ankara’nın nüfusu 2016 yılı itibarıyla 5.346.518 kişidir.İç Anadolu’da bulunan ve nüfusları azalmakta olan Çorum ve Yozgat, Ankara’ya en fazla net göç veren illerdir.İl nüfusunun tamamı il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır.Ayrıca 15.608.868 kişilik İç Anadolu nüfusunun yaklaşık yarısı Ankara ilinde ikamet etmektedir.
Ankara il nüfusu Türkiye geneline göre daha yüksek bir eğitim düzeyine sahiptir. 2008 verilerine göre, 15 yaş üstü okuma yazma oranı toplam il nüfusunun %88’ini (erkeklerde %91, kadınlarda %86’sını) oluşturur, bu oran Türkiye için %83’tür (erkeklerde %88, kadınlarda %79). Bu farklılık özellikle nüfusun üniversite eğitimli kesiminde belirginleşir: üniversite ve yüksek okul mezunlarının toplam nüfusa oranı Ankara’da %10,6, Türkiye genelinde ise %5,4’tür.
Ankara il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir – Kır |
1965 | 1.644.302 | 2 |
%65 1.069.761
574.541 %35
|
|
1970 | 2.041.658 | 2 | %24 |
%72 1.467.304
574.354 %28
|
1975 | 2.585.293 | 2 | %27 |
%77 1.997.980
587.313 %23
|
1980 | 2.854.689 | 2 | %10 |
%78 2.238.967
615.722 %22
|
1985 | 3.306.327 | 2 | %16 |
%83 2.737.209
569.118 %17
|
1990 | 3.236.626 | 2 | -%2 |
%88 2.836.719
399.907 %12
|
2000 | 4.007.860 | 2 | %24 |
%88 3.540.522
467.338 %12
|
2007 | 4.466.756 | 2 | %11 |
%93 4.140.890
325.866 %7
|
2008 | 4.548.939 | 2 | %2 |
%97 4.395.888
153.051 %3
|
2009 | 4.650.802 | 2 | %2 |
%97 4.513.921
136.881 %3
|
2010 | 4.771.716 | 2 | %3 |
%97 4.641.256
130.460 %3
|
2011 | 4.890.893 | 2 | %2 |
%97 4.762.116
128.777 %3
|
2012 | 4.965.542 | 2 | %2 |
%98 4.842.136
123.406 %2
|
2013 | 5.045.083 | 2 | %2 |
%100
%0
|
2014 | 5.150.072 | 2 | %2 |
%100
%0
|
Ankara İl Nüfusu: 5.445.026’dır (2017 sonu). İlin yüzölçümü 25.632 km²’dir. İlde km²’ye 212 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 5772 kişi ile Keçiören’dir) İlde yıllık nüfus artış oranı %1,84 olmuştur.
2017 yılında TÜİK verilerine göre 25 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1433 mahalle bulunmaktadır.
Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Çamlıdere (%13,98), Beypazarı (-% 3,88)
İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı | ||||||||||
İlçe | Nüfus ’17 | Nüfus Artışı % | Belediye S. | Mah.Say. | şehir nüfus | Köy Say. | Köy Nüfus | Şehirli % | Alanı km² | Yoğunluk |
Akyurt | 32.863 | 4,19 | 1 | 26 | 32.863 | 0 | 0 | 100,0 | 369 | 89 |
Altındağ | 371.366 | 1,51 | 1 | 38 | 371.366 | 0 | 0 | 100,0 | 123 | 3.019 |
Ayaş | 12.289 | 0,11 | 1 | 33 | 12.289 | 0 | 0 | 100,0 | 1.041 | 12 |
Bala | 21.682 | 0,69 | 1 | 55 | 21.682 | 0 | 0 | 100,0 | 1.851 | 12 |
Beypazarı | 48.476 | -3,88 | 1 | 78 | 48.476 | 0 | 0 | 100,0 | 1.697 | 29 |
Çamlıdere | 7.389 | 13,98 | 1 | 48 | 7.389 | 0 | 0 | 100,0 | 782 | 9 |
Çankaya | 921.999 | 0,31 | 1 | 124 | 921.999 | 0 | 0 | 100,0 | 483 | 1.909 |
Çubuk | 90.063 | 2,81 | 1 | 84 | 90.063 | 0 | 0 | 100,0 | 1.198 | 75 |
Elmadağ | 45.513 | 3,05 | 1 | 30 | 45.513 | 0 | 0 | 100,0 | 647 | 70 |
Etimesgut | 566.500 | 4,38 | 1 | 33 | 566.500 | 0 | 0 | 100,0 | 273 | 2.075 |
Evren | 2.753 | -1,11 | 1 | 13 | 2.753 | 0 | 0 | 100,0 | 222 | 12 |
Gölbaşı | 130.363 | 5,40 | 1 | 54 | 130.363 | 0 | 0 | 100,0 | 1.364 | 96 |
Güdül | 8.050 | -2,80 | 1 | 31 | 8.050 | 0 | 0 | 100,0 | 540 | 15 |
Haymana | 27.277 | -3,02 | 1 | 78 | 27.277 | 0 | 0 | 100,0 | 2.164 | 13 |
Kahramankazan | 52.079 | 2,63 | 1 | 48 | 52.079 | 0 | 0 | 100,0 | 547 | 95 |
Kalecik | 12.897 | -2,67 | 1 | 57 | 12.897 | 0 | 0 | 100,0 | 1.110 | 12 |
Keçiören | 917.759 | 1,57 | 1 | 51 | 917.759 | 0 | 0 | 100,0 | 159 | 5.772 |
Kızılcahamam | 24.947 | -0,30 | 1 | 109 | 24.947 | 0 | 0 | 100,0 | 1.623 | 15 |
Mamak | 637.935 | 2,06 | 1 | 66 | 637.935 | 0 | 0 | 100,0 | 321 | 1.987 |
Nallıhan | 28.621 | -0,35 | 1 | 82 | 28.621 | 0 | 0 | 100,0 | 2.079 | 14 |
Polatlı | 124.464 | 1,67 | 1 | 95 | 124.464 | 0 | 0 | 100,0 | 3.618 | 34 |
Pursaklar | 142.317 | 3,27 | 1 | 21 | 142.317 | 0 | 0 | 100,0 | 169 | 842 |
Sincan | 524.222 | 1,33 | 1 | 59 | 524.222 | 0 | 0 | 100,0 | 880 | 596 |
Şereflikoçhisar | 33.599 | 0,54 | 1 | 63 | 33.599 | 0 | 0 | 100,0 | 2.155 | 16 |
Yenimahalle | 659.603 | 2,34 | 1 | 57 | 659.603 | 0 | 0 | 100,0 | 219 | 3.012 |
ANKARA | 5.445.026 | 1,84 | 25 | 1.433 | 5.445.026 | 0 | 0 | 25.632 | 212 |
Ankara nüfusunun dörtte üçü hizmet sektöründe çalışır ve bu sektör ilin gayrisafi hasılasında en büyük paya sahiptir. Sektörün bu kadar gelişmesinin nedeni, göçle gelen nüfusa istihdam sağlayacak kadar büyük sanayinin bulunmamasıdır.
İl, Türkiye gayrisafi millî hasılasının %9’una sahiptir. Ülkenin toplam vergi gelirlerinin %12’si, bütçe gelirlerinin %12,3’ü buradan toplanır; buna karşılık ilin ülke bütçesinden aldığı pay %6,4’tür. 2006 yılında Ankara bütçe vergi gelirlerine 16,5 milyar TL, toplam bütçe gelirlerine de 21,1 milyar TL katkıda bulunmuş, bütçeden ise 11,3 milyar TL pay almıştır.2001 yılı itibarıyla gayrisafi yurt içi hasılasının Ankara’ya düşen kısmının %45’i ticaretten, %23’ü ulaştırma ve haberleşmeden, %14’ü devlet hizmetinden kaynaklanmaktaydı.
Pricewaterhouse Coopers’ın “Dünyada En Büyük Şehir Ekonomileri Hangileri ve Bu 2020 Yılında Nasıl Değişecek” raporuna göre dünyanın en büyük 100 kenti arasında 2005 yılında 94. olan kent, 2008’de 80. sıraya yerleşmiştir. İlin 2020 yılında dünya kentleri sıralamasında 115 milyar $ gelirle 74. sıraya yerleşmesi planlanmaktadır.
Brookings Institution ve JP Morgan’ın 2014 yılı baz alınarak oluşturulan, ekonomide yükselen kentler sıralamasında Ankara 300 şehir arasında Xiamen’in ardından 9. sırayı aldı. Ankara 2013’teki listede 38. sırada yer almaktaydı. Aynı listede Türkiye’den İzmir 2, İstanbul 3 ve Bursa 4. sırada yer almıştır.
Ankara ilinde özel sektörün katma değer içindeki payı %85’in üzerindedir. İlin sanayisi genel olarak küçük ve orta boylu işletmelerden oluşmaktadır. Bunların %40’ı, savunma ve taşıt üretimi yapan büyük kuruluşların talep gösterdiği makine ve metal alanında üretim yapmaktadır, bunun ardından gıda ve tekstil sanayileri gelir. Üretim açısından en önemli sektörler, gıda (şeker, un, makarna, süt, içki), taşıt, makine (tarım araçları, taşıt, traktör), savaş, çimento ve dokumadır (yünlü dokuma, trikotaj, konfeksiyon). Ayrıca tarım ilaçları, mobilya, şekercilik ve matbaacılık da önemlidir. Savunma sanayisi, yazılım ve elektronik sektörlerinde Ankara Türkiye’de başta gelir.
Ankara Sanayi Odası’na (ASO) kayıtlı yaklaşık 3500 şirket vardır. Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin 48’inin ASO’ya bağlı olmasıyla Ankara, 2009 yılında İstanbul’dan sonra Türkiye’nin 2. sanayi merkezi sayılmaktadır.
Ankara’da üretimin büyük kısmı Sincan, Akyurt, Çubuk ve il merkezine yakın olan İvedik ile Ortadoğu Sanayi ve Ticaret Merkezi (OSTİM) Organize Sanayi bölgelerinde gerçekleşmektedir. OSTİM, Türkiye’nin en büyük küçük ve orta boy sanayi üretim alanıdır.
2009’da Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi tarafından hazırlanan bir çalışmaya göre, en rekabetçi il Ankara’dır. Ankara, “rekabetçilik” endeksini oluşturan alt endeksler arasında insani sermaye, yaratıcı sermaye ve sosyal sermaye endekslerinde ilk sırada yer almıştır. Üniversite ve öğretim üyesi sayısının yüksekliği, patent ve benzeri başvurular gibi faktörler Ankara’yı özellikle yaratıcı sermaye endeksinde Türkiye’de birinci yapmaktadır.
Ankara ili genelinde toprakların %60’ı tarım alanı olarak kullanılır ve bu oran Türkiye ortalamasının oldukça üzerindedir. En önemli tarla ürünleri buğday, arpa ve şeker pancarıdır. Diğer önemli ürünler soğan, kavun, karpuz, domates, havuç, armut, elma, vişne ve üzümdür. Tarla arazilerinin yaklaşık %24’ünde buğday, %23’ünde arpa, kalanında ise diğer ürünler yetiştirilmektedir. Polatlı, Türkiye’nin ikinci büyük “tahıl ambarı” olması dolayısıyla en aktif tahıl borsalarından birine sahiptir.
Ankara rakım ve mera özellikleri açısından, küçükbaş hayvancılığa daha elverişlidir. Hayvancılık il ekonomisinde önceleri önemli olan yerini giderek kaybetmektedir.İlde koyun (ak ve karaman cinsi) ve sığır beslenir. Tavukyetiştiriciliği de önemli boyuttadır.Ankara keçisi olarak bilinen tiftik keçisi sayısı 1970’lerdeki sayısının onda birinin altındadır ve korunması amacıyla, günümüzde yetiştiricilerine ücret verilmektedir.
Ankara orman varlığı bakımından pek zengin değildir. Ancak, Türkiye çapında mobilyacılık, döşemecilik gibi alanları kapsayan önemli düzeyde bir ağaç işleri sektörü gelişmiştir.
Nallıhan’da Çayırhan Termik Santrali linyit (634 MW güçlü), Esenboğa termik santrali ise fuel oil (54 MW) yakarak enerji üretir. Ayrıca, Sarıyar Barajı (160 MW), Hirfanlı Barajı (Evren) (128 MW) ve Kesikköprü Barajı (76 MW) hidrolelektrik enerji üretir.
Ankara, Türkiye’nin madencilik potansiyeli fazla olan illerindendir. İlin Beypazarı ve Nallıhan ilçelerinde Türkiye’nin en önemli linyit yataklarından bazıları bulunur. Ayrıca Tuz Gölü ve çevresinde tuz çıkarılır. Türkiye’de İzmir’deki Çamaltı Tuzlası’ndan sonra en fazla tuz çıkarılan yer, Tuz Gölü ve çevresidir.
İlde ayrıca, Beypazarı ve Kızılcahamam çevresinde sodacılık gelişmiştir.
Ankara, Türkiye dışından gelen turistlerin çok tercih ettiği bir il değildir. Türkiye’ye gelen yabancıların sadece %1,5’i (2007’de 383 bin kişi) Ankara Esenboğa Havaalanı’ndan giriş yapar. Bunların çoğu mayıs-eylül döneminde gelir ve %38’i Alman vatandaşıdır.
Ankara ilinde arkeolojik sitlere ilgi duyanlar için yabancı gezi rehberlerinde öncelikle görülmesi önerilen yer Anadolu Medeniyetleri Müzesi’dir. Başkent’in Ulus semtinde Ankara Kalesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara Etnografya Müzesi, Roma harabeleri (Augustus Tapınağı ve Julian Sütunu) gibi pek çok turistik yer bulunur. Modern Türkiye’nin tarihi ile ilgilenenler için Anıtkabir ve eski TBMM binası turist kitaplarında sık önerilen yerlerdir. Başkent dışındaki başlıca turistik yerler Beypazarı’nın geleneksel evleri ve Gordion’dur.
Yurt içi turizmi bakımından, başta kültür turizmi olmak üzere, kent merkezi ve çevresinde kongre turizmi, Elmadağ çevresinde kış turizmi, Kızılcahamam, Ayaş, Çubuk ve Haymana çevresinde kaplıca turizmi ile Güdül’deki Tuluntaş Mağarası’nda mağara turizmi gerçekleştirilmektedir. Anıtkabir başta olmak üzere birçok müze ve anıt ile Beypazarı ve Kızılcahamam’daki tarihî evler yurt içi turizmine katkıda bulunmaktadır. Ayrıca Evren ilçesi, Hirfanlı Baraj Gölü kıyısında sahip olduğu sahille Ankara ve çevre illere alternatif bir su ve doğa tatili imkânı sunmaktadır.
2008’de Anıtkabir 6 milyon kişi tarafından (%7’si yabancı),Anadolu Medeniyetleri Müzesi de 290 bin kişi (%60’ı yabancı) tarafından ziyaret edilmiştir.
Toplam: 53 kamp bulundu . 1 - 10 hepsini göster
Aradığınızı bulamadınız mı? Gelişmiş arama yapın!
Ankara, Türkiye’nin başkenti ve en kalabalık ikinci ili. Nüfusu 2016 itibarıyla 5.346.518 kişidir. Bu nüfus, 25 ilçede,1433 mahallede bulunmaktadır. İl genelinde nüfus yoğunluğu 209’dur. Coğrafi olarak Türkiye’nin merkezine yakın bir konumda bulunur ve Batı Karadeniz Bölgesi’nde kalan kuzey kesimleri hariç, büyük bölümü İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Yüzölçümü olarak ülkenin üçüncü büyük ilidir. Etrafı Bolu, Çankırı, Kırıkkale, Kırşehir, Aksaray, Konya ve Eskişehir illeri ile çevrilidir.
Ankara’nın başkent ilan edilmesinin ardından (13 Ekim 1923) şehir hızla gelişmiş ve günümüzde Türkiye’nin ikinci en kalabalık ili olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan ilin topraklarının yarısı hâlâ tarım amaçlı kullanılmaktadır. Ekonomik etkinlik büyük oranda ticaret ve sanayiye dayalıdır. Tarım ve hayvancılığın ağırlığı ise giderek azalmaktadır. Ankara ve civarındaki gerek kamu sektörü gerek özel sektör yatırımları, başka illerden büyük bir nüfus göçünü teşvik etmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze, nüfusu ülke nüfusunun iki katı hızda artmıştır. Nüfusun yaklaşık dörtte üçü hizmet sektörü olarak tanımlanabilecek memuriyet, ulaşım, haberleşme ve ticaret benzeri işlerde, dörtte biri sanayide, %2’si ise tarım alanında çalışır. Sanayi, özellikle tekstil, gıda ve inşaat sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Günümüzde ise en çok savunma, metal ve motor sektörlerinde yatırım yapılmaktadır. Türkiye’nin en çok sayıda üniversiteye sahip ili olan Ankara’da ayrıca, üniversite diplomalı kişi oranı ülke ortalamasının iki katıdır. Bu eğitimli nüfus, teknoloji ağırlıklı yatırımların gereksinim duyduğu iş gücünü oluşturur. Ankara’dan otoyollar, demir yolu ve hava yoluyla Türkiye’nin diğer şehirlerine ulaşılır.
Bilinen tarihi en az 10 bin yıl öncesine, Eski Taş Çağı’na ulaşan Ankara, tarih öncesinden günümüze dek pek çok medeniyeti barındırmıştır. Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Persler, Galatlar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Osmanlılar ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti, il topraklarını kontrolleri altında tutmuştur. Tektosagların ve Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olan Ankara şehri ve Frigyalıların başkenti Gordion, il sınırları içinde yer alır. Yıldırım Bayezid’in Timurlenk’e yenik düştüğü Ankara Muharebesi Çubuk yakınlarında ve Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olan Sakarya Muharebesi Polatlı yakınlarında yapılmıştır.
İlin Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer alan kuzey kesimleri haricindeki büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve kara iklimine sahiptir. Şehirler dışındaki il topraklarının büyük kısmı tahıl tarlalarıyla kaplı platolardan oluşur. İlin çeşitli yerlerindeki doğal güzellikler korumaya alınmış, dinlenme ve eğlence amaçlı kullanıma sunulmuştur. İlin adını taşıyan tavşanı, keçisi ve kedisi dünya çapında bilinir, armudu, çiğdemi, yerel yemeklerden Ankara tavası ve Kızılcahamam ve Beypazarı’nın maden suyu ise ülke çapında tanınır.
Frigya dili ve Yunancada Ἄγκυρα (telâffuz: Anküra), gemi çapası demektir. Bazı efsanelere göre Ankara, Frig Kralı Midas’ın bir gemi çapası bulduğu yerdir.Büyük İskender’in Doğu Seferi sırasında Anküra’ya MÖ 333’te geldiği kayıtlara geçmiştir. 2. yüzyıla ait ve Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen bazı paralarda gemi çapası figürü bulunmaktadır.
Frigler, Galatlar ve Romalılar tarafından Ἄγκυρα olarak bilinen şehrin adı, Latin harfleri ile Batılı kaynaklara Ankyra ve Ancyra olarak geçti. Kentin adı, Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra Ankara, Engürü ve Engüriye olarak değişime uğradı. Batı dillerine de Angora olarak geçti. 16. yüzyıla ait çeşitli resmî Osmanlı evraklarında Ankara (انقره) adı geçmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti devleti, 28 Mart 1930’da yabancı ülkelerden Türk şehirleri için Türkçe adların kullanılmasını resmen talep etti. Bu tarihten sonra posta idaresi Angora olarak adreslenmiş mektupları Ankara’ya ulaştırmadı.Böylece zamanla Ankara adı evrenselleşti.
Ankara ilinde keşfedilmiş en eski tarih öncesi kalıntılar Eski Taş Çağına kadar uzanmaktadır. Bu döneme ait çeşitli eserlere Gâvurkale, Ergazi, Lodumlu ve Maltepe’de rastlanmıştır.Bunlar dışında Ankara’nın Polatlı ilçesinde, MÖ 3000 yıllarına ait insan yerleşmelerine rastlanmıştı.
Ankara ili, Ankara şehrinin başkent olmasından sonra hızla kalabalıklaşmıştır. Özel ve kamu sektörü yatırımları başkent ve yöresine yoğunlaşmış, bunun sonucu ortaya çıkan çalışma olanakları büyük bir nüfus akımına yol açmıştır. Ekonomi, sağlık ve eğitim altyapısının gelişmişliği, suç oranının düşük olması, kişi başına kamu yatırımının ve kişi başına mevduatın yüksek olması gibi nedenlerin göçü teşvik ediyor olması muhtemeldir. Cumhuriyet tarihi boyunca ilin nüfusu ülke nüfusunun iki katı hızda artmıştır. Ankara’nın nüfusu hiçbir zaman tam olarak hesaplanamaz. Memur ve öğrenciler ağırlıkta olduğu için net nüfus bulunamaz. Tuik verilerine göre nüfusu 5 milyondan fazla iken gayriresmi nüfusu 8 milyondur. 1927 sayımında nüfusu 404 bin olan il Türkiye nüfusunun %3,2’sine sahipken bugün 8 milyon nüfus ile bu oran %6,3’tür. 2007-2008 yılları arasında ise nüfus artış hızı (%1,83), ülke nüfus artış hızının (% 1,32) birbuçuk katı olmuştur. Bu büyümenin başını çeken Ankara kenti aldığı göçe rağmen, 2008’de Ankara’da işsizlik oranı (%11,8) Türkiye genel işsizlik oranına (%11,0) yakındır. İstihdam edilenlerin %72’si hizmetler, %26’sı sanayi, %2’si tarımda çalışır (bu oranlar Türkiye için sırasıyla %49, %27 ve %24’tür).
Ankara’nın nüfusu 2016 yılı itibarıyla 5.346.518 kişidir.İç Anadolu’da bulunan ve nüfusları azalmakta olan Çorum ve Yozgat, Ankara’ya en fazla net göç veren illerdir.İl nüfusunun tamamı il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır.Ayrıca 15.608.868 kişilik İç Anadolu nüfusunun yaklaşık yarısı Ankara ilinde ikamet etmektedir.
Ankara il nüfusu Türkiye geneline göre daha yüksek bir eğitim düzeyine sahiptir. 2008 verilerine göre, 15 yaş üstü okuma yazma oranı toplam il nüfusunun %88’ini (erkeklerde %91, kadınlarda %86’sını) oluşturur, bu oran Türkiye için %83’tür (erkeklerde %88, kadınlarda %79). Bu farklılık özellikle nüfusun üniversite eğitimli kesiminde belirginleşir: üniversite ve yüksek okul mezunlarının toplam nüfusa oranı Ankara’da %10,6, Türkiye genelinde ise %5,4’tür.
Ankara il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir – Kır |
1965 | 1.644.302 | 2 |
%65 1.069.761
574.541 %35
|
|
1970 | 2.041.658 | 2 | %24 |
%72 1.467.304
574.354 %28
|
1975 | 2.585.293 | 2 | %27 |
%77 1.997.980
587.313 %23
|
1980 | 2.854.689 | 2 | %10 |
%78 2.238.967
615.722 %22
|
1985 | 3.306.327 | 2 | %16 |
%83 2.737.209
569.118 %17
|
1990 | 3.236.626 | 2 | -%2 |
%88 2.836.719
399.907 %12
|
2000 | 4.007.860 | 2 | %24 |
%88 3.540.522
467.338 %12
|
2007 | 4.466.756 | 2 | %11 |
%93 4.140.890
325.866 %7
|
2008 | 4.548.939 | 2 | %2 |
%97 4.395.888
153.051 %3
|
2009 | 4.650.802 | 2 | %2 |
%97 4.513.921
136.881 %3
|
2010 | 4.771.716 | 2 | %3 |
%97 4.641.256
130.460 %3
|
2011 | 4.890.893 | 2 | %2 |
%97 4.762.116
128.777 %3
|
2012 | 4.965.542 | 2 | %2 |
%98 4.842.136
123.406 %2
|
2013 | 5.045.083 | 2 | %2 |
%100
%0
|
2014 | 5.150.072 | 2 | %2 |
%100
%0
|
Ankara İl Nüfusu: 5.445.026’dır (2017 sonu). İlin yüzölçümü 25.632 km²’dir. İlde km²’ye 212 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 5772 kişi ile Keçiören’dir) İlde yıllık nüfus artış oranı %1,84 olmuştur.
2017 yılında TÜİK verilerine göre 25 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1433 mahalle bulunmaktadır.
Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Çamlıdere (%13,98), Beypazarı (-% 3,88)
İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı | ||||||||||
İlçe | Nüfus ’17 | Nüfus Artışı % | Belediye S. | Mah.Say. | şehir nüfus | Köy Say. | Köy Nüfus | Şehirli % | Alanı km² | Yoğunluk |
Akyurt | 32.863 | 4,19 | 1 | 26 | 32.863 | 0 | 0 | 100,0 | 369 | 89 |
Altındağ | 371.366 | 1,51 | 1 | 38 | 371.366 | 0 | 0 | 100,0 | 123 | 3.019 |
Ayaş | 12.289 | 0,11 | 1 | 33 | 12.289 | 0 | 0 | 100,0 | 1.041 | 12 |
Bala | 21.682 | 0,69 | 1 | 55 | 21.682 | 0 | 0 | 100,0 | 1.851 | 12 |
Beypazarı | 48.476 | -3,88 | 1 | 78 | 48.476 | 0 | 0 | 100,0 | 1.697 | 29 |
Çamlıdere | 7.389 | 13,98 | 1 | 48 | 7.389 | 0 | 0 | 100,0 | 782 | 9 |
Çankaya | 921.999 | 0,31 | 1 | 124 | 921.999 | 0 | 0 | 100,0 | 483 | 1.909 |
Çubuk | 90.063 | 2,81 | 1 | 84 | 90.063 | 0 | 0 | 100,0 | 1.198 | 75 |
Elmadağ | 45.513 | 3,05 | 1 | 30 | 45.513 | 0 | 0 | 100,0 | 647 | 70 |
Etimesgut | 566.500 | 4,38 | 1 | 33 | 566.500 | 0 | 0 | 100,0 | 273 | 2.075 |
Evren | 2.753 | -1,11 | 1 | 13 | 2.753 | 0 | 0 | 100,0 | 222 | 12 |
Gölbaşı | 130.363 | 5,40 | 1 | 54 | 130.363 | 0 | 0 | 100,0 | 1.364 | 96 |
Güdül | 8.050 | -2,80 | 1 | 31 | 8.050 | 0 | 0 | 100,0 | 540 | 15 |
Haymana | 27.277 | -3,02 | 1 | 78 | 27.277 | 0 | 0 | 100,0 | 2.164 | 13 |
Kahramankazan | 52.079 | 2,63 | 1 | 48 | 52.079 | 0 | 0 | 100,0 | 547 | 95 |
Kalecik | 12.897 | -2,67 | 1 | 57 | 12.897 | 0 | 0 | 100,0 | 1.110 | 12 |
Keçiören | 917.759 | 1,57 | 1 | 51 | 917.759 | 0 | 0 | 100,0 | 159 | 5.772 |
Kızılcahamam | 24.947 | -0,30 | 1 | 109 | 24.947 | 0 | 0 | 100,0 | 1.623 | 15 |
Mamak | 637.935 | 2,06 | 1 | 66 | 637.935 | 0 | 0 | 100,0 | 321 | 1.987 |
Nallıhan | 28.621 | -0,35 | 1 | 82 | 28.621 | 0 | 0 | 100,0 | 2.079 | 14 |
Polatlı | 124.464 | 1,67 | 1 | 95 | 124.464 | 0 | 0 | 100,0 | 3.618 | 34 |
Pursaklar | 142.317 | 3,27 | 1 | 21 | 142.317 | 0 | 0 | 100,0 | 169 | 842 |
Sincan | 524.222 | 1,33 | 1 | 59 | 524.222 | 0 | 0 | 100,0 | 880 | 596 |
Şereflikoçhisar | 33.599 | 0,54 | 1 | 63 | 33.599 | 0 | 0 | 100,0 | 2.155 | 16 |
Yenimahalle | 659.603 | 2,34 | 1 | 57 | 659.603 | 0 | 0 | 100,0 | 219 | 3.012 |
ANKARA | 5.445.026 | 1,84 | 25 | 1.433 | 5.445.026 | 0 | 0 | 25.632 | 212 |
Ankara nüfusunun dörtte üçü hizmet sektöründe çalışır ve bu sektör ilin gayrisafi hasılasında en büyük paya sahiptir. Sektörün bu kadar gelişmesinin nedeni, göçle gelen nüfusa istihdam sağlayacak kadar büyük sanayinin bulunmamasıdır.
İl, Türkiye gayrisafi millî hasılasının %9’una sahiptir. Ülkenin toplam vergi gelirlerinin %12’si, bütçe gelirlerinin %12,3’ü buradan toplanır; buna karşılık ilin ülke bütçesinden aldığı pay %6,4’tür. 2006 yılında Ankara bütçe vergi gelirlerine 16,5 milyar TL, toplam bütçe gelirlerine de 21,1 milyar TL katkıda bulunmuş, bütçeden ise 11,3 milyar TL pay almıştır.2001 yılı itibarıyla gayrisafi yurt içi hasılasının Ankara’ya düşen kısmının %45’i ticaretten, %23’ü ulaştırma ve haberleşmeden, %14’ü devlet hizmetinden kaynaklanmaktaydı.
Pricewaterhouse Coopers’ın “Dünyada En Büyük Şehir Ekonomileri Hangileri ve Bu 2020 Yılında Nasıl Değişecek” raporuna göre dünyanın en büyük 100 kenti arasında 2005 yılında 94. olan kent, 2008’de 80. sıraya yerleşmiştir. İlin 2020 yılında dünya kentleri sıralamasında 115 milyar $ gelirle 74. sıraya yerleşmesi planlanmaktadır.
Brookings Institution ve JP Morgan’ın 2014 yılı baz alınarak oluşturulan, ekonomide yükselen kentler sıralamasında Ankara 300 şehir arasında Xiamen’in ardından 9. sırayı aldı. Ankara 2013’teki listede 38. sırada yer almaktaydı. Aynı listede Türkiye’den İzmir 2, İstanbul 3 ve Bursa 4. sırada yer almıştır.
Ankara ilinde özel sektörün katma değer içindeki payı %85’in üzerindedir. İlin sanayisi genel olarak küçük ve orta boylu işletmelerden oluşmaktadır. Bunların %40’ı, savunma ve taşıt üretimi yapan büyük kuruluşların talep gösterdiği makine ve metal alanında üretim yapmaktadır, bunun ardından gıda ve tekstil sanayileri gelir. Üretim açısından en önemli sektörler, gıda (şeker, un, makarna, süt, içki), taşıt, makine (tarım araçları, taşıt, traktör), savaş, çimento ve dokumadır (yünlü dokuma, trikotaj, konfeksiyon). Ayrıca tarım ilaçları, mobilya, şekercilik ve matbaacılık da önemlidir. Savunma sanayisi, yazılım ve elektronik sektörlerinde Ankara Türkiye’de başta gelir.
Ankara Sanayi Odası’na (ASO) kayıtlı yaklaşık 3500 şirket vardır. Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin 48’inin ASO’ya bağlı olmasıyla Ankara, 2009 yılında İstanbul’dan sonra Türkiye’nin 2. sanayi merkezi sayılmaktadır.
Ankara’da üretimin büyük kısmı Sincan, Akyurt, Çubuk ve il merkezine yakın olan İvedik ile Ortadoğu Sanayi ve Ticaret Merkezi (OSTİM) Organize Sanayi bölgelerinde gerçekleşmektedir. OSTİM, Türkiye’nin en büyük küçük ve orta boy sanayi üretim alanıdır.
2009’da Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi tarafından hazırlanan bir çalışmaya göre, en rekabetçi il Ankara’dır. Ankara, “rekabetçilik” endeksini oluşturan alt endeksler arasında insani sermaye, yaratıcı sermaye ve sosyal sermaye endekslerinde ilk sırada yer almıştır. Üniversite ve öğretim üyesi sayısının yüksekliği, patent ve benzeri başvurular gibi faktörler Ankara’yı özellikle yaratıcı sermaye endeksinde Türkiye’de birinci yapmaktadır.
Ankara ili genelinde toprakların %60’ı tarım alanı olarak kullanılır ve bu oran Türkiye ortalamasının oldukça üzerindedir. En önemli tarla ürünleri buğday, arpa ve şeker pancarıdır. Diğer önemli ürünler soğan, kavun, karpuz, domates, havuç, armut, elma, vişne ve üzümdür. Tarla arazilerinin yaklaşık %24’ünde buğday, %23’ünde arpa, kalanında ise diğer ürünler yetiştirilmektedir. Polatlı, Türkiye’nin ikinci büyük “tahıl ambarı” olması dolayısıyla en aktif tahıl borsalarından birine sahiptir.
Ankara rakım ve mera özellikleri açısından, küçükbaş hayvancılığa daha elverişlidir. Hayvancılık il ekonomisinde önceleri önemli olan yerini giderek kaybetmektedir.İlde koyun (ak ve karaman cinsi) ve sığır beslenir. Tavukyetiştiriciliği de önemli boyuttadır.Ankara keçisi olarak bilinen tiftik keçisi sayısı 1970’lerdeki sayısının onda birinin altındadır ve korunması amacıyla, günümüzde yetiştiricilerine ücret verilmektedir.
Ankara orman varlığı bakımından pek zengin değildir. Ancak, Türkiye çapında mobilyacılık, döşemecilik gibi alanları kapsayan önemli düzeyde bir ağaç işleri sektörü gelişmiştir.
Nallıhan’da Çayırhan Termik Santrali linyit (634 MW güçlü), Esenboğa termik santrali ise fuel oil (54 MW) yakarak enerji üretir. Ayrıca, Sarıyar Barajı (160 MW), Hirfanlı Barajı (Evren) (128 MW) ve Kesikköprü Barajı (76 MW) hidrolelektrik enerji üretir.
Ankara, Türkiye’nin madencilik potansiyeli fazla olan illerindendir. İlin Beypazarı ve Nallıhan ilçelerinde Türkiye’nin en önemli linyit yataklarından bazıları bulunur. Ayrıca Tuz Gölü ve çevresinde tuz çıkarılır. Türkiye’de İzmir’deki Çamaltı Tuzlası’ndan sonra en fazla tuz çıkarılan yer, Tuz Gölü ve çevresidir.
İlde ayrıca, Beypazarı ve Kızılcahamam çevresinde sodacılık gelişmiştir.
Ankara, Türkiye dışından gelen turistlerin çok tercih ettiği bir il değildir. Türkiye’ye gelen yabancıların sadece %1,5’i (2007’de 383 bin kişi) Ankara Esenboğa Havaalanı’ndan giriş yapar. Bunların çoğu mayıs-eylül döneminde gelir ve %38’i Alman vatandaşıdır.
Ankara ilinde arkeolojik sitlere ilgi duyanlar için yabancı gezi rehberlerinde öncelikle görülmesi önerilen yer Anadolu Medeniyetleri Müzesi’dir. Başkent’in Ulus semtinde Ankara Kalesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara Etnografya Müzesi, Roma harabeleri (Augustus Tapınağı ve Julian Sütunu) gibi pek çok turistik yer bulunur. Modern Türkiye’nin tarihi ile ilgilenenler için Anıtkabir ve eski TBMM binası turist kitaplarında sık önerilen yerlerdir. Başkent dışındaki başlıca turistik yerler Beypazarı’nın geleneksel evleri ve Gordion’dur.
Yurt içi turizmi bakımından, başta kültür turizmi olmak üzere, kent merkezi ve çevresinde kongre turizmi, Elmadağ çevresinde kış turizmi, Kızılcahamam, Ayaş, Çubuk ve Haymana çevresinde kaplıca turizmi ile Güdül’deki Tuluntaş Mağarası’nda mağara turizmi gerçekleştirilmektedir. Anıtkabir başta olmak üzere birçok müze ve anıt ile Beypazarı ve Kızılcahamam’daki tarihî evler yurt içi turizmine katkıda bulunmaktadır. Ayrıca Evren ilçesi, Hirfanlı Baraj Gölü kıyısında sahip olduğu sahille Ankara ve çevre illere alternatif bir su ve doğa tatili imkânı sunmaktadır.
2008’de Anıtkabir 6 milyon kişi tarafından (%7’si yabancı),Anadolu Medeniyetleri Müzesi de 290 bin kişi (%60’ı yabancı) tarafından ziyaret edilmiştir.